OPINIE: Veiligheid vraagt meer samenwerking

Veiligheid in de bouw is essentieel. Hoe we die kunnen verbeteren, daar breken talloze werkgroepen, samenwerkingsverbanden en commissies zich het hoofd over. Met als resultaat nieuwe plannen en aangepaste regels. Allemaal bijzonder goed bedoeld, maar geen oplossing voor het probleem. Laten we beginnen met ons te houden aan de bestaande afspraken. En verzinnen we toch iets nieuws, doe dat dan samen en bedenk wat het voor alle betrokken partijen betekent. Lees het gepubliceerde opinieartikel van Paul Korthagen en Rob Stark in Cobouw.

Opinie / artikel:
Een tribune die instort, een vloer die bezwijkt, een ongeval op de bouwplaats. Dit soort incidenten mogen in een land als Nederland niet gebeuren. Maar de realiteit is helaas anders. Hoe dat komt? Daar breken talloze werkgroepen, samenwerkingsverbanden en commissies zich het hoofd over. Met als resultaat nieuwe plannen en aangepaste regels. Allemaal bijzonder goed bedoeld, maar geen oplossing voor het probleem. Laten we beginnen met ons te houden aan de bestaande afspraken. En verzinnen we toch iets nieuws, doe dat dan samen en bedenk wat het voor alle betrokken partijen betekent.

Bouwwerkveiligheid, omgevingsveiligheid, bouwplaatsveiligheid, allemaal moet het beter. Maar hoewel iedereen ervan overtuigd is dat er wat moet veranderen, gebeuren er nog te veel ongelukken en treden er te veel schades op. Er wordt veel energie gestoken in het bedenken van nieuwe initiatieven. Maar die lijken alleen maar te leiden tot meer chaos en onduidelijkheid. Wij als adviesbureau zien in elk geval soms door de bomen het bos niet meer. Misschien ligt dat aan ons, maar dat maakt het probleem er niet minder om.

Constructieve veiligheid
Voor ons als constructieadviesbureau is met name constructieve veiligheid relevant. Veiligheid is een van onze belangrijkste kernwaarden. Zo zijn al onze opdrachten gebaseerd op het Compendium ‘Aanpak Constructieve Veiligheid’ en werken wij altijd met het vier-ogen-principe. Alles om constructies te ontwerpen die veilig zijn en veilig blijven.

Niet alleen bij ons maar in de hele sector gaat er momenteel veel aandacht uit naar constructieve veiligheid. Wij juichen die aandacht van harte toe. Maar die moet wel aan de juiste dingen worden besteed. Waar het nu vooral misgaat is dat partijen zich niet aan de afspraken houden. Dat horen we om ons heen en zien wij in onze eigen projecten. Niet zelden blijkt dat onze opdrachtgever of de aannemer de documenten met de gemaakte afspraken over veiligheid en verantwoordelijkheid helemaal niet gelezen heeft. Waarom? Geen tijd gehad? Geen behoefte aan een goede organisatie? Het gesprek open willen houden? Daar ligt overigens ook een taak voor ons als adviseurs: strikter zijn, met de vuist op tafel slaan. U weet wel, professionele tegenspraak.

Veiligheidsladder voor adviseurs?
Naast de constructieve veiligheid is ook de bouwplaatsveiligheid een hot topic. Om die te vergroten zijn er diverse handvatten. Zo kennen we de Veiligheidspas, VCA, RI&E, V&G, GPI, LMRA. Een veelheid aan richtlijnen, één voor één goed bedoeld. Voor een externe adviseur echter niet altijd allemaal even relevant. Toch worden wij nu met een van de nieuwere initiatieven op dit gebied geconfronteerd: de Veiligheidsladder.

De Veiligheidsladder is een beoordelingsmethode waarmee het veiligheidsbewustzijn in bedrijven kan worden gemeten. Een groter bewustzijn in de hele organisatie betekent een hogere trede en zal leiden tot minder incidenten, zo is het idee. Het gaat met name om de cultuur binnen bedrijven; die moet met de ladder worden gestimuleerd. Je moet aantonen dat werknemers anderen aanspreken op onveilig gedrag en veiligheid. Tegelijkertijd moeten zij op hun beurt accepteren dat ze worden aangesproken op veiligheid.

Daar is helemaal niets mis mee. Maar in alles is duidelijk dat de Veiligheidsladder is ontworpen voor aannemers en onderaannemers. De vragen zijn gericht op onveilige situaties op de bouwplaats (zie kader ‘Vragen’). Maar op die bouwplaats komen wij slechts af en toe, voor bijvoorbeeld een controle of een vergadering. Wij zijn dus gewoon bezoeker. Daarbij houden we ons natuurlijk netjes aan de regels die er gelden. We dragen een helm, veiligheidsschoenen en een hesje.

Ergernis
Maar nu moeten wij als adviesbureau aantonen dat we ook aan de Veiligheidsladder voldoen. Het is zelfs in steeds meer gevallen verplicht, willen we überhaupt mee mogen doen aan een inschrijving. Soms blijft dat bij een eenvoudige ‘self-audit’, maar bij de complexere en grotere projecten is het al een stuk meer werk, met de nodige administratieve lasten tot gevolg. Het enige waar een verplicht certificaat voor de advieswereld tot leidt is extra kosten en een hoop ergernis. Maar niet tot minder ongelukken.

Samen optrekken
Veiligheid moet beter, dat is evident. En wij steken er graag onze nek voor uit. Maar we doen dat wel graag met de juiste middelen, op het juiste moment voor de juiste doelgroep. En als er weer een nieuwe richtlijn wordt bedacht, leg die dan niet van bovenaf op aan de hele bouwkolom. Laten we er in plaats daarvan samen in optrekken. Samen nadenken over hoe we ons beter aan de afspraken kunnen houden, hoe we transparant kunnen zijn en hoe we gezamenlijk kunnen werken aan een betere kwaliteit en veiligheid. En dat zonder in eindeloze discussies te vervallen over verplichtingen, contracten en meerwerk. Misschien moeten we daar eens een commissie voor oprichten!

Paul Korthagen, Rob Stark
IMd Raadgevende Ingenieurs

Vragen
Een greep uit de vragen uit de audit van de Veiligheidsladder:

• Mijn leidinggevende moedigt mij aan om, als ik ze zie, onveilige situaties op te lossen. Dit doe ik ook. Zo spreek ik mijn collega’s aan als ik zie dat ze zich veilig of ongezond gedragen op het werk.
• Ik weet hoe en wanneer ik beloond word als ik me veilig en gezond gedraag op het werk en wat de gevolgen zijn als ik dit niet doe. Ik merk dat mijn leidinggevende dit ook echt doet in de praktijk.
• Ik krijg regelmatig complimenten van collega’s (ook van organisaties waarmee wij samenwerken) als ik me veilig en gezond gedraag op het werk of ik word gewaarschuwd als ik dat niet doe.
• Na een ernstig ongeval neemt mijn leidinggevende direct maatregelen tegen onveilig en ongezond gedrag.