Zoals bouwen met Lego, zo kun je de totstandkoming van het Circulair Centrum in Heerde typeren. Niet zoals gebruikelijk eerst ontwerpen en dan de benodigde materialen bepalen. Nee, eerst een bestaand gebouw demonteren en op basis van de geoogste materialen een ontwerp voor een nieuw bouwwerk maken. Met die aanpak hebben opdrachtgever Lagemaat, architectenbureau cepezed en IMd Raadgevende Ingenieurs intensief samengewerkt in een ongewoon dynamisch ontwerpproces. Nog voordat alle puzzelstukjes in kaart waren gebracht, is al begonnen met het ontwerp.
In tegenstelling tot nieuwbouw met nieuwe bouwmaterialen vraagt de toepassing van het Donorskelet een andere kijk op het ontwerpproces. Creativiteit en constructieve onderbouwing gedurende de ontwerpfase zijn onontbeerlijk voor het slagen van het project. Voor de economische haalbaarheid moeten constructieve aanpassingen aan de hergebruikte constructieve elementen immers voorkomen worden.
Donorgebouw
De basis voor het circulaire centrum vormde het voormalig provinciehuis Prinsenhof in Arnhem. Uit dit 7.400 m2 grote donorgebouw heeft opdrachtgever Lagemaat diverse bouwonderdelen zelf gedemonteerd, zoals betonnen kanaalplaten en gevelelementen. Daarmee heeft Prinsenhof een tweede leven gekregen, maar dan in Heerde.
Hergebruik van schaarse grondstoffen
De ambities voor dit bijzondere project zijn onderscheidend en innovatief te noemen, maar tegelijkertijd ook broodnodig: bewust omgaan met schaarse grondstoffen, zoveel mogelijk onderdelen hergebruiken en daarmee de CO2-uitstoot drastisch reduceren.
Impuls voor circulaire economie
Behalve uit Prinsenhof, zijn er materialen uit enkele andere donorlocaties samengebracht en gebruikt in het nieuwe ‘circulaire knooppunt’, zoals Lagemaat het nieuwe gebouw betiteld. Het centrum wordt een hotspot voor bedrijven, onderwijs en overheid. Verder komt er een materialendepot voor geoogst materiaal, om zo de transitie naar een circulaire economie een impuls te geven.
ReCreate
Circulair Centrum Heerde is een bijzonder en omvangrijk pilotproject op hergebruik van prefab beton elementen. Het is ingebracht voor Nederland bij het programma ReCreate, een internationaal project in een consortium van acht landen waarin onderzoek wordt gedaan en kennis wordt uitgewisseld over het hergebruik van prefab betonconstructies. IMd is het enige ingenieursbureau uit Nederland dat deel uitmaakt van dit consortium.
foto's: Lagemaat bv
Op 6 juni is de NTA 8713 ‘Hergebruik van constructiestaal’ gepubliceerd. De richtlijn is een initiatief van het Rijksvastgoedbedrijf en Bouwen met Staal. Samen met marktpartijen, waaronder IMd Raadgevende Ingenieurs, hebben zij deze Nederlands Technische Afspraak ontwikkeld. Daarmee is het grootschalig hergebruik van constructiestaal een grote stap dichterbij gekomen.
Normontwikkeling is geen commerciële activiteit en moet niet volledig aan de markt worden overgelaten, zoals nu gebeurt. Daarvoor is het maatschappelijke belang te groot; de veiligheid van mensen is ermee gemoeid.
In Bouwwereld 2023-2 (mei) staat een mooie publicatie van het project Grotius Torens in Den Haag. Met speciale aandacht voor de niet-alledaagse toepassing van bamboe als gevelbekleding van de twee hoogbouwtorens.