Opinie: BIM dwingt tot ‘traditioneel’ ontwerpproces

Hoe nieuw BIM ook is, het modelleren van informatie betekent eigenlijk een stap terug in de tijd. En dat is een goede zaak, zegt ir. Remko Wiltjer vandaag in een opinie-artikel in dagblad Cobouw. Ingenieurs en adviseurs worden gedwongen weer hun traditionele rol te vervullen. Óók voor opdrachtgevers en aannemers is dat goed nieuws. De faalkosten kunnen dankzij dit nieuwe ‘oude’ proces namelijk sterk worden teruggedrongen.

BIM pakt feilloos dát deel van het ontwerp- en bouwproces aan dat nu verantwoordelijk is voor de meeste faalkosten. Om samen in één informatiemodel te kunnen werken – de kern van BIM – moeten namelijk al in een vroeg stadium alle details van een ontwerp worden uitgezocht. Vroeger was dat normaal: bouwadviseurs en -ingenieurs maakten een ontwerp en werkten dat volledig uit.

Deafgelopen twintig, dertig jaar is door toenemende druk op de honoraria steeds meer van de uitwerking naar andere partijen verschoven. Aannemers en leveranciers zagen hun takenpakket groeien, dat van adviseurs kromp. Op zich is er met die verschuiving niets mis, als het maar tot een even goed of liefst beter resultaat leidt. Maar juist dat is niet het geval, ondanks alle inzet en goede wil.

De versnippering van taken heeft voor veel ruis in het ontwerp- en bouwproces gezorgd. Miscommunicatie is verantwoordelijk voor het gros van de faalkosten. Uitstel van ontwerp- en engineeringskeuzes onder het motto ‘dat zoekt de aannemer wel uit’ heeft vaak catastrofale gevolgen. Een ontwerp moet dan gaandeweg worden aangepast, soms zeer ingrijpend en vaak nog tijdens de uitvoering, met alle gevolgen van dien.

Uiteindelijk komen de kosten van al dat gesteggel voor rekening van de opdrachtgever. Voor hem is de relatie tussen die faalkosten en de versnippering van het bouwproces moeilijk te leggen. Adviseurs en bouwers weten beter. Ook voor hen is het niet prettig om het ene probleem na het andere te moeten oplossen. ‘We’ doen het wel, we zijn het in de bouw gewend, maar daarmee is het nog niet goed.

BIM is het wapen om het tij te keren. Het modelleren van informatie is de sleutel tot een herontdekking van het traditionele ontwerp- en bouwproces. BIM dwingt je om het ontwerp in een vroeg stadium volledig uit te werken. Voor je uit schuiven kan niet meer. Er moet worden nagedacht, ontworpen en geëngineerd. Niet straks maar nu. Elke poer, elke balk, het moet allemaal in het model.

Wie wil ‘bimmen’ kiest vooral voor een andere taakverdeling. Adviseurs doen méér, om zo het werk voor de aannemer te vergemakkelijken en de prijs voor de opdrachtgever te verlagen. Aannemers bouwen een kwalitatief beter product, met meer voldoening en vakmansvreugde, minder overschrijdingen en daarmee ook hogere marges. Iedereen wordt er beter van.

Opdrachtgevers zullen wel hun opdrachten moeten aanpassen. Adviseurs moeten meer budgettaire ruimte krijgen om te doen waar ze goed in zijn. Iets meer uitgeven in de beginfase, om vervolgens in de midden- en eindfase flink te verdienen. Adviseurs moeten op hun beurt meer dan nu het cruciale belang van de meerwaarde van hun werk bij klanten onder de aandacht brengen.

BIM is geen technische innovatie, maar de katalysator voor een ander, beter ontwerp- en bouwproces; een proces waarin ontwerpende en adviserende partijen weer complete, goed uitgewerkte ontwerpen en modellen maken. Een proces waarin we niets meer noodgedwongen over de schutting gooien en wel weer zien wat er terug wordt gegooid. Daar kan niemand tegen zijn.